«آندرولوژي» به عنوان شاخه‌اي از علم پزشكي شناخته مي‌شود كه مرتبط با عملكرد توليدمثلي مردان است، اعم از حالات فيزيولوژيك و يا پاتولوژيك (آيين‌نامه آكادمي اروپايي آندرولوژي – سال 1992).
با در نظر گرفتن اين مفهوم زيست – اجتماعي كه توليد مثل وظيفه اصلي حيات است و عضو مستقلي از بدن به آن اختصاص داده شده، «آندرولوژي» گستره پهناوري را به خود اختصاص داده است.
در معناي دقيق، آندرولوژي به عنوان دانش و مهارت عملي مربوط به فعاليت‌هاي توليدمثل مردان و اختلالات آن شناخته مي‌شود.
*عناوين اصلي مورد بحث در آندرولوژي عبارتنداز:
- ناباروري
- هيپوگناديسم (با يا بدون ارتباط با ميل جنسي)
- روشهاي جلوگيري از بارداري مردانه
- اختلالات نعوظي
- پيري مردانگي
(Male Senescence)
عموما و بر مبناي تعريف سازمان بهداشت جهاني (WHO)، آندرولوژي به بهداشت تولیدمثلي مردان-Male Reproductive Health می‌پردازد.
هرشخص غیر حرفه ای مي‌داند كه هر مرد و زني نيازمند فرزند‌آوري هستند. با اين وجود، ضرورتي ندارد كه يك زوج نازا بدانند كه اختلال در مرد است، يا زن ويا هردو. بنابراين معقول‌ترين كار براي زوج‌ها اين است كه به پزشكي در رشته‌اي مراجعه كنند كه بطور همه‌جانبه به مشكلات ناباروري مي‌پردازد.
اين مهم نيست كه اين ديدگاه با چه منطقي به بيماران منتقل شود، علم طب آشكارا راه حل مناسبي پيشنهاد كرده است.
اغلب هر يك از زوج نابارور بطور منفرد، با پزشكي از رشته‌هاي مختلف، به منظور تشخيص و درمان مشورت مي‌كنند.براي زن، نسبتا ساده است كه پزشك كارآمدي پيدا كند، چرا كه تخصص « بيماريهاي زنان-Gynecology »، زمينه كاملا شناخته شده‌اي در علم طب است.
در حاليكه براي مرد مبتلا بسيار سخت‌تر است و ابتدا به ساكن نمي‌داند به چه كسي مراجعه كند.در ابتدا با پزشك خانواده يا پزشك مراقبت‌هاي بهداشتي اوليه مشورت مي‌كنند، ۲۵ ٪ به متخصص زنان همسرشان مراجعه مي‌كنند و بقيه با يك اورولوژيست (و در آلمان، همچنين، درماتولوژيست- متخصص پوست) و شايد اندوكراينولوژيست(متخصص غددداخلی) مشورت مي‌كنند.
آندرولوژي در تعداد معدودي از كشورها بعنوان يك رشته مجزا فعال است. در فرانسه و ايتاليا، آندرولوژي، رشته تخصصي است كه در چارچوب اندوكراينولوژي قرار گرفته است، علاوه بر آن در مصر و اندونزي نيز بعنوان يك رشته تخصصي در نظر گرفته شده است. در كشورهاي ديگر، آندرولوژي رشته‌اي نيست كه بيماران با آن آشنا باشند.
در آلمان، علاوه بر اورولوژيست‌ها، اندوكراينولوژيست‌ها و متخصصين زنان، درماتولوژيست‌ها نيز بر مبناي اين سابقه تاريخي كه عمده ناباروري‌ها به علت بيماريهاي مقاربتي بوده – وضعيتي كه همچنان در جنوب صحراي كبير آفريقا وجود دارد – بيماران ناباروري را ويزيت مي‌كنند.
هدف بهبود آموزش پزشكي در محدوده بهداشت باروري مردان، توسط آكادمي اروپايي آندرولوژي با بيش از ۱۵ مركز در سطح اروپا دنبال شده است.
از نقطه نظر زوج مبتلا، «طب توليد مثل»، تخصص بين رشته‌اي است كه راه حل ارائه مي‌كند. البته چنين خدماتي در تعداد كمي از دانشگاه‌ها يا مراكز مستقل در دسترس مي‌باشد.
با اين حال، بررسي زوج نازا تنها توسط يك فرد نادراست، بلكه معمولا يك تيم بين رشته‌اي شامل يك آندرولوژيست ، يك متخصص زنان و جنین شناس جهت ارائه طب توليد مثل همكاري مي‌كنند.
سازمان بهداشت جهاني (WHO) در تعريف خود از بهداشت توليد مثل، به مفهوم عاري بودن زن و مرد از بيماري‌ها و اختلالات عملكرد توليدمثل، زوج را بعنوان يك مجموعه و يك پيكر در نظر مي‌گيرد. سازمان بهداشت جهاني معتقداست «توليد مثل» مي‌بايد به عنوان بخشي از سلامت اجتماعي، رواني و جسمي هر جامعه در نظر گرفته شود. اين در حالي است كه WHO در برنامه‌هاي خود در زمينه تعيين تعداد فرزندان توسط زوج، فرض را به اين دارد كه هر دو آنها، آزادانه به روشهاي جلوگيري از بارداري معتبر و مورد اعتماد دسترسي دارند.
برنامه‌هاي تحقيقاتي WHO در زمينه توليد مثل انسان هم زن وهم مرد را مورد توجه قرارداده است (1998-1994) در حالي كه در سال‌هاي قبل بررسي فعاليت توليدمثل زنان بيشتر مورد توجه بوده، مطالعات اخير برروي باروري مردان، تعادلي در اين زمينه ايجاد كرده‌است. در سطح بين المللي نيز تلاش‌هاي اوليه‌اي در جهت ايجاد «طب توليد مثل» صورت پذيرفته است.
علاوه براين، آندرولوژي در برگيرنده جنبه‌هاي معيني از فعاليت توليد مثلي مردان است كه تعداد زيادي از آنها بدون دسترسي به همسر (زن) قابل درمان است، مثلاٌ:
- درمان جايگزيني در هيپوگناديسم
- نمو بلوغي تاخير يافته
- اختلال نعوظ
- روشهاي جلوگيري و سالخوردگي مردانه و ...
از اين رو، علاوه بر علم بيماريهاي زنان، توجه به بخشي از طب توليدمثلي كه مربوط به مردان است، يعني آندرولوژي، اجتناب ناپذير است. گسترش «تخصص بيماريهاي زنان» و «آندرولوژي» به عنوان زمينه‌هاي مجزا، فوايد و محاسن زيادي دارد، اگرچه نبايد فراموش كرد كه هر دو تخصص مي‌بايد در ارائه خدمات به زوج نابارور مشاركت نزديكي در قالب يك مركز «طب توليد مثل» داشته باشند.
در كشور آلمان بر مبناي آيين‌نامه‌هاي موجود، حضور آندرولوژيست در بخشي از هر مركز طب توليد مثل، بويژه در زمان انجام درمان ضروري است و يكي از سه پزشك تيم درمان مي‌بايد يك آندرولوژيست باشد،در ایران نیز بر مبنای آیین نامه مراکز درمان ناباروری-مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی- چنین شرطی وجود دارد.
