باربارا سامپسون يكي از بيماران قديمي دكتر كلوديا پاترو، متخصص غدد در يك مركز پزشكي آمريكا بود كه درطول عمرش هيچ وقت براي جلوگيري از حاملگي، از قرص استفاده نكرده بود و از روشهاي ديگري نظير ديافراگم استفاده مي‌كرد. در سن 43 سالگي، هنگامي كه اين خانم دچار گرگرفتگي و تعريق‌هاي شبانه مكرر مي‌شود، با شك به علايم قبل از يائسگي به پزشك مراجعه مي‌كند. پزشك از داروهاي ضد بارداري خوراكي با دوز پايين جهت تثبيت وضعيت هورموني به‌هم ريخته اين خانم استفاده‌مي‌كند.
چند ماه بعد باربارا، ميل جنسي‌اش را به‌كلي از دست مي‌دهد و مجددا به پزشك مراجعه مي‌كند. اين وضعيت تا 1/5 سال بدون هيچ‌گونه تغييري ادامه مي‌يابد. در اين زمان به‌دنبال يك برنامه تلويزيوني كه در آن يكي از پيشروان پزشكي جنسي به‌نام دكتر ايروين‌گلداشتاين توصيه‌هايي را جهت سلامت جنسي مطرح مي‌كند، وي مصرف قرص‌ها را قطع مي‌كند و مدتي پس از قطع قرص‌ها، به حالت طبيعي برمي‌گردد.
چند ماه بعد باربارا، ميل جنسي‌اش را به‌كلي از دست مي‌دهد و مجددا به پزشك مراجعه مي‌كند. اين وضعيت تا 1/5 سال بدون هيچ‌گونه تغييري ادامه مي‌يابد. در اين زمان به‌دنبال يك برنامه تلويزيوني كه در آن يكي از پيشروان پزشكي جنسي به‌نام دكتر ايروين‌گلداشتاين توصيه‌هايي را جهت سلامت جنسي مطرح مي‌كند، وي مصرف قرص‌ها را قطع مي‌كند و مدتي پس از قطع قرص‌ها، به حالت طبيعي برمي‌گردد.
در خانم‌ها، با بالا رفتن سن و كاهش نگراني و ترس از حامله شدن، شايد به‌نظر برسد كه برخي داروهاي تجويز شده بتوانند زندگي و سلامت جنسي را بهبود بخشند ولي هميشه به اين صورت نيست. امروزه محققان متوجه شده‌اند كه بسياري از داروها از جمله داروهاي ضدافسردگي و ضد بارداري خوراكي مي‌توانند نقش منفي در عملكرد جنسي يك زن داشته باشند.
ضدبارداري يا ضد باروري؟
دكتر كلوديا پاترو متخصص غدد در يك مركز پزشكي در آمريكا معتقد است كه به هنگام استفاده از داروهاي ضدبارداري خوراكي، غالبا نسبت به اين عارضه بي‌توجهند. طي يك تحقيق، دكتر پاترو، دكتر گلداشتاين و همكارانش به بررسي 124 زن كه از مشكلاتي نظير كاهش ميل جنسي و درد در حين نزديكي شكايت داشتند، پرداختند. آنها اين 124 نفر را به سه گروه تقسيم كردند: گروه اول شامل ي بودند كه براي مدتي بيشتر از 6 ماه از داروهاي ضد بارداري خوراكي استفاده كرده بودند. گروه دوم شامل ي بودند كه براي كمتر از 6 ماه از داروهاي ضدبارداري خوراكي استفاده كرده بودند و گروه سوم را ي تشكيل مي‌دادند كه هيچ‌گونه سابقه مصرف اين داروها را نداشتند. در ادامه، محققان ميزان پروتئين وصل شونده به هورمون جنسي را در خون اين اندازه گرفتند. پروتئين وصل شونده به هورمون جنسي پروتئيني است كه توسط كبد ساخته شده و سطوح تستوسترون بدن را تنظيم مي‌كند. هورمون تستوسترون در در تخمدان‌ها و غدد فوق كليوي ساخته مي‌شود. به عقيده دكتر گلداشتاين، هر چه ميزان اين پروتئين )shbg( در جريان خون بيشتر باشد، دسترسي تستوسترون به بافت‌ها كمتر مي‌شود، در نتيجه سطوح پايين تستوسترون موجب كاهش ميل جنسي مي‌شود. به‌طور طبيعي ميزان اين پروتئين در اثر استفاده از قرص‌هاي ضد بارداري خوراكي افزايش پيدا مي‌كند، اما محققان متوجه شدند كه ميزان آن پس از قطع مصرف دارو به مقدار طبيعي‌اش بازنمي‌گردد.
كمبود تستوسترون در مـردان
در طي تحقيق فوق، دانشمندان دريافتند كه ميزان پروتئين متصل شونده به هورمون جنسي در خون ي كه به مدت طولاني‌تري قرص مصرف مي‌كردند، حدود 4 برابر بيشتر از ي بود كه هرگز داروي ضدبارداري خوراكي استفاده نكرده بودند. محققان در ادامه متوجه شوند كه اگرچه ميزان پروتئين پس از قطع مصرف دارو كاهش يافت، ولي باز در مقايسه با ي كه سابقه مصرف دارو نداشتند، بالاتر بود. پس از آن، 11 نفر از ي كه مصرف قرص را قطع كرده بودند براي مدت بيشتر از يك سال پيگيري شدند و ديده شد كه ميزان پروتئين متصل شونده به هورمون جنسي در خون اين افراد پس از گذشت يك سال حدود 2 برابر بيشتر از كساني است كه هرگز از اين داروها استفاده نكرده بودند.
دانشمندان بر اين باورند كه احتمالا مواجهه طولاني مدت بدن با استروژن سنتتيك موجود در قرص‌هاي ضدبارداري خوراكي موجب يك سري تغييرات ژنتيكي دائمي در بدن مي‌شود. در اثر اين تغييرات ژنتيكي، كبد شروع به ساخت مقادير زيادي از پروتئين متصل شونده به هورمون جنسي خواهد كرد.
ضدافسردگي يا ضد عملكرد جنسي؟
امروزه و با افزايش ميزان شيوع افسردگي در جوامع، محققان توجه بيشتري را نسبت به اثرات ناشي از استفاده طولاني مدت از داروهاي ضدافسردگي بر روي عملكرد جنسي معطوف داشته‌اند.
پژوهشگران به بررسي سابقه 3 نفر از كساني كه مصرف داروهاي ضدافسردگي را قطع كرده بودند ولي پس از گذشت مدت زماني نسبتا طولاني، هنوز با مشكلات و اختلال عملكرد جنسي دست به گريبان بودند، پرداختند. يكي از اين 3 نفر يك خانم 27 ساله بود كه به مدت 7 ماه داروي ضدافسردگي فلوكستين را دريافت مي‌كرد. وي در طي 3 روز متوجه شد كه ميل جنسي‌اش را از دست داده است و درمان را قطع كرد.
جالب اينجاست كه اين خانم حتي پس از گذشت 6 سال باز هم داراي مشكلاتي در ميل جنسي بود. دو مورد ديگر عبارت از يك آقاي 30 ساله و يك آقاي 24 ساله بودند كه به ترتيب از داروهاي ضد افسردگي سرترالين و سيتالوپرام استفاده مي‌كردند. هر دو نفر دچار مشكلات جنسي شدند و از ادامه درمان دارويي خودداري كردند. ولي در اين دو مورد نيز پس از گذشت چندين سال مشكلات جنسي ادامه داشت. هيچ يك از اين 3 مورد، قبل از شروع درمان داراي مشكلات جنسي نبودند. به اعتقاد دكتر استوارت شيپكو استاد روانپزشكي پاسادنا دليل آنكه چرا مشكلات جنسي پايدار و ادامه‌دار هستند، شناخته شده نيست. وي تغييرات ژنتيكي مشابه آنچه درباره قرص‌هاي ضدبارداري خوراكي گفته شد را دليل احتمالي اين موضوع مي‌داند. با اين اوصاف، محققان تاكيد مي‌كنند براي پيشگيري از عوارض ناخواسته داروها، هرگز نبايد چنين داروهايي را بدون مشورت با پزشك مصرف كرد.
پژوهشگران به بررسي سابقه 3 نفر از كساني كه مصرف داروهاي ضدافسردگي را قطع كرده بودند ولي پس از گذشت مدت زماني نسبتا طولاني، هنوز با مشكلات و اختلال عملكرد جنسي دست به گريبان بودند، پرداختند. يكي از اين 3 نفر يك خانم 27 ساله بود كه به مدت 7 ماه داروي ضدافسردگي فلوكستين را دريافت مي‌كرد. وي در طي 3 روز متوجه شد كه ميل جنسي‌اش را از دست داده است و درمان را قطع كرد.
جالب اينجاست كه اين خانم حتي پس از گذشت 6 سال باز هم داراي مشكلاتي در ميل جنسي بود. دو مورد ديگر عبارت از يك آقاي 30 ساله و يك آقاي 24 ساله بودند كه به ترتيب از داروهاي ضد افسردگي سرترالين و سيتالوپرام استفاده مي‌كردند. هر دو نفر دچار مشكلات جنسي شدند و از ادامه درمان دارويي خودداري كردند. ولي در اين دو مورد نيز پس از گذشت چندين سال مشكلات جنسي ادامه داشت. هيچ يك از اين 3 مورد، قبل از شروع درمان داراي مشكلات جنسي نبودند. به اعتقاد دكتر استوارت شيپكو استاد روانپزشكي پاسادنا دليل آنكه چرا مشكلات جنسي پايدار و ادامه‌دار هستند، شناخته شده نيست. وي تغييرات ژنتيكي مشابه آنچه درباره قرص‌هاي ضدبارداري خوراكي گفته شد را دليل احتمالي اين موضوع مي‌داند. با اين اوصاف، محققان تاكيد مي‌كنند براي پيشگيري از عوارض ناخواسته داروها، هرگز نبايد چنين داروهايي را بدون مشورت با پزشك مصرف كرد.
آن روي سكه
طبيعي است كه تمامي افراد جامعه از اثرات بالقوه داروهاي مختلف بر سلامت جنسي آگاهي ندارند. دكتر آنيتا - ال - نلسون كه استاد و زايمان در دانشگاه ucla آمريكاست، معتقد است كه با توجه به سابقه طولاني مدت مصرف داروهاي ضدبارداري خوراكي (در حدود 46سال) در امريكا، چنانچه اين داروها داراي اثرات مضر بر روي سلامت جنسي بودند، حتما محققان در گذشته در باره آن مي‌شنيدند، به‌ويژه در اوايل دوراني كه اين داروها وارد بازار شده بودند و ميزان هورمون موجود در آنان 10 برابر مقدار امروزي بود.
از طرف ديگر، دكتر آمي‌رزنمن كه استاديار و زايمان در دانشگاه ucla امريكاست، معتقد است كه نتايج تحقيقات دكتر گلداشتاين كاملا نگران‌كننده‌است ولي بايد توجه داشت كه عوامل زيادي مي‌توانند سلامت جنسي يك زن را تحت تاثير قرار دهند.
به هرحال برخي تحقيقات هم نشان داده‌اند كه يك داروي ضدبارداري خوراكي مي‌تواند به بهبود زندگي جنسي يك زن كمك كند. به‌عنوان مثال، نتايج يك بررسي نشان داد كه 80 نفر از ي كه يك قرص ضدبارداري با دوز كم مصرف مي‌كردند از فعاليت جنسي‌شان لذت بيشتري مي‌بردند .
سازندگان داروهاي ضد بارداري خوراكي هر گونه ارتباط احتمالي بين اين قرص‌ها و مشكلات جنسي را مردود مي‌دانند. همچنين شركت داروسازي سازنده داروي فلوكستين (ضدافسردگي) معتقد است كه اثبات ارتباط بين داروهاي ضدافسردگي و مشكلات جنسي بسيار پيچيده است. به عقيده اين شركت، اختلال عملكرد جنسي مي‌تواند نشانه‌اي از افسردگي مجدد باشد. با اين حساب به نظر مي‌رسد تا قطعي شدن تحقيقات محققان و اعلا‌م نتايج پاياني پژوهش ها هنوز بايد صبر كرد.
از طرف ديگر، دكتر آمي‌رزنمن كه استاديار و زايمان در دانشگاه ucla امريكاست، معتقد است كه نتايج تحقيقات دكتر گلداشتاين كاملا نگران‌كننده‌است ولي بايد توجه داشت كه عوامل زيادي مي‌توانند سلامت جنسي يك زن را تحت تاثير قرار دهند.
به هرحال برخي تحقيقات هم نشان داده‌اند كه يك داروي ضدبارداري خوراكي مي‌تواند به بهبود زندگي جنسي يك زن كمك كند. به‌عنوان مثال، نتايج يك بررسي نشان داد كه 80 نفر از ي كه يك قرص ضدبارداري با دوز كم مصرف مي‌كردند از فعاليت جنسي‌شان لذت بيشتري مي‌بردند .
سازندگان داروهاي ضد بارداري خوراكي هر گونه ارتباط احتمالي بين اين قرص‌ها و مشكلات جنسي را مردود مي‌دانند. همچنين شركت داروسازي سازنده داروي فلوكستين (ضدافسردگي) معتقد است كه اثبات ارتباط بين داروهاي ضدافسردگي و مشكلات جنسي بسيار پيچيده است. به عقيده اين شركت، اختلال عملكرد جنسي مي‌تواند نشانه‌اي از افسردگي مجدد باشد. با اين حساب به نظر مي‌رسد تا قطعي شدن تحقيقات محققان و اعلا‌م نتايج پاياني پژوهش ها هنوز بايد صبر كرد.
